Home

Maria Cristina

Autobiografie

Boeken en brieven

Fotogalerij

 

ARTIKELEN

 

door Maria Cristina Giongo

 

Liverpool (Groot-Brittannië), september

 

“Ik heb een onverzadigbare, obsessieve behoefte om te creëren.

‘s Morgens, direct als ik opsta, voel ik de dringende noodzaak om meteen te beginnen met schilderen. En ik ga door tot aan de late avond.

Dit is het gevolg van een hersenbloeding die mij in februari 2001 trof.”

 

Degene die hier spreekt, is Tommy McHugh, 59 jaar, geboren in Liverpool, het twaalfde kind van Ierse immigranten: hij heeft een verleden achter de rug van criminaliteit en verslaving.

 

EEN VREEMDE IMPULS

 

“Ik herinner me dat ik in bad zat, toen ik ineens aan mijn linkerkant van mijn lichaam een vreemd getintel voelde. Toen was het alsof in mijn hoofd een donderslag uitbarstte.

Uiteindelijk een afgrijselijke hoofdpijn.

Toen ik in het ziekenhuis was gekomen werd ik direct geopereerd.

Na tien uur onder het mes geweest te zijn, kwam de diagnose: een hersenbloeding,

veroorzaakt door het scheuren van twee aneurysmen.

 

Bij het ontwaken begon mijn lijdensweg: ik herinnerde mij niets meer, wie ik was, waar ik me bevond, wie de vriendelijke mensen waren die naast mij zaten.

Eenmaal thuis gingen er enkele dagen voorbij waarop ik ten prooi viel aan moedeloosheid en een vreselijke migraine, verzorgd door een vrouw die ik niet meer herkende als mijn echtgenote.

Op een zeker moment voelde ik een vreemde impuls die mij dwong om een blocnote en potloden te vragen.Ik begon gedichten te schrijven en daarna te tekenen.

 

“Ik maakte vormeloze figuren met een groot hoofd: “jongenspoppen”, die ik daarna vormde, perfectioneerde en weer aankleedde. Telkens sneller, in een obsessief tempo.

Zo snel dat de blaadjes uit een schrift niet meer genoeg waren en ik op de muren begon te schilderen. Vervolgens zelfs op de vloer.

Dat niet alleen: de oude Tommy van vroeger, crimineel zonder scrupules, bestond niet meer.

Ik was een ander mens geworden, in staat tot opwinding en emoties te voelen”.

 

DE VARIANT VAN VAN GOGH

 

Wij hebben dit ongelooflijke verhaal (vermeld met een overvloed aan details in het Nederlandse maandblad Psychologie Magazine) willen uitdiepen:

hoe is het mogelijk dat hersenen, die ernstig beschadigd zijn, zich opnieuw kunnen activeren in de vorm van een creatieve impuls?

Dr. Alice Flaherty, als neurologe in de Verenigde Staten verbonden aan het Massachussets General Hospital, legt uit dat hetgeen dhr. McHugh is overkomen,

een naam heeft: Sudden Artistic Output Syndrome, wat betekent: “ een plotselinge openbaring van creativiteit” en dat dit afhangt van de frontaalkwab.

“ De frontaalkwab is dat deel van de hersenen dat verantwoordelijk is voor het begripsvermogen. Als dat beschadigd of veranderd wordt door bijvoorbeeld een beroerte of een degeneratieve aftakeling van de intelligentiefuncties, kunnen de patiënten een verrassende activiteit tonen op artistiek gebied, die tevoren nooit opgemerkt was.

 

We kunnen dit definiëren als “de kwaal van het genie”, gelijk aan die van de Nederlandse schilder Vincent van Gogh, die leed aan een typische (en weinig bekende) variant van dit hersenletsel: epilepsie van de frontaalkwab.

De onrustige creativiteit van Van Gogh had ook de kenmerken van een ander syndroom overgenomen, genoemd hypergraphic (hypergrafia) dat zich uit in een onrustige en krampachtige behoefte om brieven te schrijven.

In feite schreef Van Gogh heel lange brieven aan zijn broer: elke dag en vaak meerdere malen per dag. Kortom, de ongelukkige Van Gogh was niet anders dan een “samenraapsel van syndromen”, dat hem desondanks in staat stelde om prachtige werken te produceren.

 

“Nu ben ik ook goed”

 

Maar hoe is het verhaal van de Ierse Tommy McHugh afgelopen?

Heel goed: hij is een zeer gewaardeerde artiest in zijn land.

Een heleboel galerieën exposeren zijn doeken en beelden, die hoe langer hoe meer succes oogsten.

De slaapkamer waar hij is begonnen te schilderen is veranderd in een verrukkelijke hoorn des overvloeds van vormen en kleuren.

“En dan te denken dat ik daarvoor nog geen pen in mijn hand kon houden!”. Roept hijzelf uit, nog steeds verbaasd.

“Kunst interesseerde mij niet. Ik dacht alleen aan alcohol, vrouwen, geld en heroïne, die ik vier jaar lang gebruikte.

Nu zijn mijn drugs het schilderen en beeldhouwen: ik ben een vulkaan van ideeën geworden. Wat ik ook zie, ook een simpele steen, een stuk hout, ik denk meteen om er vorm aan te geven. Ik werk dag en nacht, ik slaag er niet in om te stoppen.

De geduchte crimineel van ooit, die “de beste bokser van Liverpool” werd genoemd om zijn agressiviteit en vechtpartijen in bars, de man zonder gevoelens, is gestorven op het moment van de hersenbloeding.

Daardoor ben ik geworden tot een gevoelig en talentvol mens.

De opbrengst van de verkoop van mijn werken gaat naar een centrum van patiënten met letsels als die van mij. Ik weet dat de medische wetenschap mij nog steeds als een zieke beschouwt en dat mijn “maniakale” creativiteit de naam heeft van een syndroom.

En nu? Wat komt het goed uit!

De ziekte heeft mij bevoorrecht, door mij de kans te geven om een ander, beter leven te beginnen dan het vorige. Rustiger en interessant.”

 

Maria Cristina Giongo

 

Vertaald door: drs. A.Versteeg-Mostert

-Het hersenletsel wekt bij hem een oncontroleerbare (en onverwachte) creativititeit op-

 

SCHILDER DANKZIJ EEN BEROERTE

 

Hij was gewelddadig, slaaf van de heroïne. Een hersenbloeding heeft hem een tweede kans gegeven. Nu is Tommy McHugh een beroemde artiest. En dit is niet het enige geval.

 

Nederlandse tekst beneden

HIJ HEEFT OOK ZIJN

HUIS BESCHILDERD

 

Liverpool (Groot-Brittannië)

Tommy McHugh, 59 jaar,

heeft zijn huis omgetoverd

in een veelkleurig atelier.

In 2001 werd hij door

 een beroerte getroffen

 en, nadat hij genezen

 was,is hij een zeer

gewaardeerde schilder

 geworden.

(foto Mark McNulty)

Links, een van de

 meest recente doeken

 van Tommy McHugh:

De mond geopend in

 een oneindige schreeuw

 doet denken aan

 Edvard Munch.

Midden, de schilderijen

 van McHugh op een

 tentoonstelling in

 Liverpool.

Onder de terugkerende

 thema’s zijn de kale

 hoofden.